Oι άλλοι Έλληνες
ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΦΑΣΟΥΛΑΣ
O ΠΑΙΧΤΗΣ
Παναγιώτης Φασούλας. O παίχτης. O δημοσιολόγος. Δύο σε ένα. Οι ελιγμοί του
κάτω (και πάνω) από την μπασκέτα συντονίζονται με τους ελιγμούς του στο
λόγο, άροντάς σε, θες δε θες, στο «ύψος» του.
Δεν είναι ελιγμοί αποφυγής. Όπως ξεσηκώνουν την κερκίδα και ξεβολεύουν τον
πολυθρονόβιο φίλαθλο, έτσι ξεκολλούν και το δημοσιογράφο από το σπορ της
είδησης. Είδηση είναι οι στιγμές που ζεις με την αδρεναλίνη να χτυπάει
κόκκινο στο χείλος της στεφάνης.
Είδηση είναι οι εκπλήξεις ενός διαλόγου που ανάβοντας γίνεται ντέρμπι.
Είδηση είναι οι αποστροφές ενός λόγου που βγάζει νοκ-άουτ τις «σημαδεμένες»
ερωτήσεις και σε κάνει πιο αληθινό...
Παναγιώτης Φασούλας.
O αθεράπευτα ερωτευμένος με την πρώτη Πόρσε του, «πιλότος» σήμερα ενός
Ρέιτζ Ρόβερ.
Σκαφάτος. Έτοιμος να επιδοθεί σε extreme sports «όταν δε θα έχω πια ανάγκη
να προσέχω τους τραυματισμούς».
Κάνει επενδύσεις, «χρηματιστηριάζεται», σκέφτεται να εγκαταλείψει όπου να
?ναι τις μπασκέτες και να επιδοθεί στο σπορ του μπίζνεσμαν. Οικογενειάρχης,
φιλότιμος, φιλόδοξος, ασυμβίβαστος στις δημόσιες σχέσεις (με καλό
αποτέλεσμα γι? αυτές), σχεδόν παιδί, στα 33 του, αφοπλιστικός.
Και «πάντα με τους Ινδιάνους»...
Παναγιώτης Φασούλας.
O «Μr 400 συμμετοχές στην Πρώτη Εθνική».
Θυμάται που κορόιδευε το Γιαννάκη «γέρο» για τα δικά του εντυπωσιακά ρεκόρ
συμμετοχής. «Γέρος νιώθω», λέει. Αλλά ποιος Ολυμπιακός, ποιος φίλος του
μπάσκετ τον πιστεύει φέτος, που παίζει με δαιμονικό κέφι, ισορροπημένα και
αποτελεσματικά; Κάνει αυτό που επιθυμεί, με αισιοδοξία, με αυτοπεποίθηση,
με ευαισθησία. Ζώντας έντονα το τώρα, μεριμνώντας με χιούμορ για το αύριο.
Κορυφαία του επιτυχία είναι η κατάκτηση της ψυχολογίας του νικητή.
Συνέντευξη: Χρ. Τσανάκας
Φωτογραφίες: Θ. Ηλιόπουλος
? Αν υπάρχουν αντι-σταρ στο μπάσκετ, αυτοί είναι οι διαιτητές;
? (γελάει). H διαιτησία αυτή τη στιγμή παίζει πολύ βασικό ρόλο στο
ευρωμπάσκετ.
Πολλοί διαιτητές προτιμούν να κάνουν δημόσιες σχέσεις, μπαίνοντας στο
παιχνίδι για να κρατήσουν ισορροπίες, σφυρίζοντας ό,τι θέλουν! Πόσα
σφυρίγματα έδωσα στη μία ομάδα; Οχτώ. Αρα, άλλα τόσα θα δώσω στην άλλη.
Ένας διαιτητής που κάνει καριέρα στην Ευρώπη στήνει τη ζωή του σε πολύ
γερές βάσεις, συναναστρέφεται ισχυρά πρόσωπα, κ.λπ., αλλά εγώ θα προτιμούσα
να είναι καθαρά επαγγελματίας και να βγάλει πολλά λεφτά. Όπως στο NBA. Όπου
οι κυρώσεις σε συμμορφώνουν, δε σώζεσαι από τις δημόσιες σχέσεις... Από την
άλλη πάλι, οι κανονισμοί στην Ευρώπη τροποποιούνται κάθε χρόνο οπότε τα
στάνταρ στον αγώνα «παίζονται» λες και είναι υπό αίρεση. Είναι θεσμικό το
θέμα. Αφού δεν υπάρχει διαφάνεια επιλογής και πρόκρισης ενός διαιτητού.
Σκέψου και το άλλο πολύ βασικό, πανευρωπαϊκά το μπάσκετ δεν είναι εξίσου
ανεπτυγμένο, άρα κάποιοι στερούνται σημαντικών εμπειριών και όμως κρίνουν
το αποτέλεσμα.
Στην Ελλάδα πάλι, παρά τις εγγυήσεις και τις δυνατότητες που προσφέρει η
ελεύθερη αγορά, στο μπάσκετ υπάρχει το στάτους των μεγάλων ομάδων, ΠΑΟΚ,
Αρης, Ολυμπιακός, Παναθηναϊκός, AEK.
H έκπληξη είναι σχεδόν αδύνατον να έρθει από αλλού, για λόγους υποδομής,
οικονομικής κάλυψης, οργάνωσης.
Θα ?πρεπε θεσμικά να προβλεφθεί η είσοδος μιας μικρής ομάδας στην A1, με
ικανή και αναγκαία προϋπόθεση την ολοκλήρωση της τεχνικής της υποδομής,
γήπεδο, κ.λπ., με αρωγό την ιδιωτική πρωτοβουλία. Είναι φοβερά άδικο,
κάποιοι να αγωνίζονται σε γήπεδα-κλουβιά 1.500 θέσεων και να μοχθούν στην
τρίτη Εθνική ως εσαεί ανερχόμενοι. Από την άλλη, το κράτος δεν τα
προλαβαίνει όλα και ούτε μπορεί να σηκώσει το βάρος της αποκέντρωσης του
μπάσκετ.
? Το μπάσκετ ενηλικιώνεται και τα διαπλεκόμενα βγαίνουν στη φόρα?
? Σαφώς και υπάρχουν συμφέροντα στο άθλημα. Αλλά, παρά τα λεγόμενα
διαφόρων, δεν μπορούν τόσο άμεσα να αποφασίσουν την έκβαση ενός
πρωταθλήματος, σε αντίθεση με άλλους τομείς της ζωής μας. Διακινούνται
δισεκατομμύρια, αλλά τελικά η ουσία είναι μία. Σε ένα αγωνιστικό χώρο
βρίσκονται αντιμέτωπες δύο ομάδες και η μία πρέπει να κερδίσει την άλλη. Το
αποτέλεσμα κανείς δεν μπορεί να το προβλέψει, κανείς δεν υπογράφει την
έκβαση του αγώνα με σιγουριά. Κανείς.
? Κάτω από την παιδική μπασκέτα πάντως οι πιτσιρικάδες μοιράζονται ακόμα
τους γνωστούς ρόλους. «Γκάλης», «Γιαννάκης», «Φασούλας», «Οικονόμου»,
«Χριστοδούλου»? H μεγαλύτερη ηθική δικαίωση;
? Είναι υπέροχη εικόνα. Είναι ευχάριστο που ακούγονται ακόμα ελληνικά
ονόματα και όχι εισαγόμενα! Από την άλλη, μεγάλη δικαίωση για όλους όσοι
μετείχαν στην έξαρση του μπάσκετ στη χώρα μας, είναι ότι το 1987 υπήρχαν
60.000 άτομα που ασχολούνταν με αυτό πανελλήνια, ενώ σήμερα έχουν ξεπεράσει
τις 500.000.
Είναι η γενιά του μπάσκετ. Με ενθουσιασμό και αγάπη, αλλά και γνώσεις και
με κριτήρια. Ξέρουν τους κανονισμούς, έχουν συνείδηση της δυσκολίας του
αθλήματος, όσο εύκολο και αν δείχνει, ιδίως παρακολουθώντας το στην
τηλεόραση. Δεν είναι ένα στοίχημα ανάμεσα σε μια μπάλα και μία τρύπα!
(γέλια).
Ένας καλός φίλαθλος, για όλα τα αγωνίσματα, πρέπει να έχει περάσει από
σορτσάκι και φανέλα. Να ?χει ζυμωθεί στη χαρά και στα στριμώγματα του
παιχνιδιού. H νέα γενιά το έχει κάνει. Χειροκροτεί την προσπάθεια. Και το
νικητή.
? H κορυφαία σου στιγμή είναι πάντα στο Ευρωμπάσκετ του ?87;
? Όχι μόνο η δική μου. Όλων όσοι συμμετείχαμε. Φυσικά, από τότε όλοι έχουμε
πολύ καλές επιδόσεις σε κάθε παιχνίδι, αλλά η πρώτη φορά είναι η πιο
δυνατή. Ήταν και αρκετά αναπάντεχη...
? Μια δύσκολη στιγμή; Που πιθανώς σου άνοιξε και τα φτερά πιο γρήγορα;
? Δύσκολη στιγμή;... Χμ... Όταν έφυγα ?αναγκάστηκα δηλαδή να φύγω? από τον
ΠΑΟΚ. Βρέθηκα τότε σε ένα μεταίχμιο. Το δίλημμα ήταν μεγάλο. Όχι «φεύγω,
πού πάω;», αλλά «παρατάω το μπάσκετ ή δεν το παρατάω». Ευτυχώς, για μένα,
επέλεξα απλώς άλλη ομάδα.
? Όχι οποιαδήποτε ομάδα. Καθώς, όπως έχεις πει, διατηρούσες ιδεολογική
απόσταση από ομάδες σαν τον Αρη και τον Παναθηναϊκό...
? Είμαι με τους κοινωνικά καταπιεσμένους, αυτό δεν αλλάζει. Με ενδιαφέρει ο
κόσμος πίσω από τις ομάδες, αυτές οι τάξεις, κυρίως πρόσφυγες, που
ανέδειξαν έναν ΠΑΟΚ ή έναν Ολυμπιακό. Το ενδιαφέρον εδώ είναι ότι ακριβώς
λόγω των κοινωνικών ομοιοτήτων ανάμεσα στον Αρη και τον Παναθηναϊκό από τη
μια μεριά και ανάμεσα στον ΠΑΟΚ και τον Ολυμπιακό από την άλλη, κάνει πιο
έντονο τον ανταγωνισμό τους. O προνομιούχος ανταγωνίζεται πιο σφοδρά τον
προνομιούχο και ο μη προνομιούχος τον μη προνομιούχο δηλαδή... O κόσμος του
αθλητισμού βέβαια είναι η ανερχόμενη τάξη πραγμάτων που φαίνεται να
κυριαρχεί στο μέλλον.
? Νιώθεις και λίγο σαν πρεσβευτής στις ξένες διοργανώσεις;
? Όχι, αλλά χαίρομαι που κάποιοι εκεί έξω, αλλά και εδώ μέσα, μαζεύουν τα
λόγια τους. Οι ξένοι, και πολλοί Έλληνες, δυστυχώς, έχουν μια άποψη για μας
ότι είμαστε τεμπέληδες, βρωμιάρηδες, παραδόπιστοι, ευέξαπτοι, αγενείς.
Εμείς τους παρουσιάζουμε μια άλλη Ελλάδα, λιγότερο μυθική, σαφώς
πολιτισμένη. Και δυναμική. Είναι ωραίο να δείχνεις στους άλλους ότι γίνεται
και εδώ σοβαρή δουλειά. Στον αθλητισμό ή όπου αλλού τέλος πάντων δεν
καταστρέφουμε από μόνοι μας αυτό που αξίζει. Στη χειρότερη περίπτωση
κολλάμε ένα μεγάλο ερωτηματικό πάνω στην άσχημη ιδέα που έχουν διαμορφώσει
για μας.
? Και έτσι ανεβαίνουν οι μετοχές σας και στην πολιτική αγορά?
? Ως ένα βαθμό αυτό είναι αναπόφευκτο. Ιδίως αν το έχεις στο αίμα σου.
Πάντως εγώ δε θέλω να μπερδεύω τον εαυτό μου με όποιους αθλητές,
καλλιτέχνες, δημοσιογράφους, βάζουν το όνομά τους σε ένα ψηφοδέλτιο
ικανοποιώντας τη ματαιοδοξία τους ή ενδίδοντας σε πιέσεις από τον περίγυρό
τους. Προσωπικά δεν το βλέπω έτσι. Σκεφτόμουν πολιτικά πριν μπω στο
μπάσκετ. Με ενδιέφερε η συμμετοχή και με ενδιαφέρει. Ως ανεξάρτητος, όπως
στη Θεσσαλονίκη, που είχα εκλεγεί δημοτικός σύμβουλος το 1991...
? O λεγόμενος «εκσυγχρονισμός» πώς σου φαίνεται;
? Είναι πρόσφατες οι κινητοποιήσεις και οι κόντρες της κυβέρνησης. Το όλο
εκσυγχρονιστικό πρόγραμμα μπορεί να το βρίσκω αρκετά σοβαρό, αλλά δε μου
αρέσει ούτε η συντεχνιακή αντιμετώπιση των προβλημάτων, ούτε η ανένδοτη
στάση της κυβέρνησης. Εκείνο που δεν είναι σοβαρό είναι ο τρόπος
αντιμετώπισης του ενός από τον άλλο. Ακολουθούμε εν τω μεταξύ ένα πρόγραμμα
σύγκλισης με την E.E. χωρίς να μας έχουν πείσει ακόμα οι ευρωπαϊστές
θεράποντες για τα πλεονεκτήματα των στερήσεων στις οποίες υποβάλλεται ο
ελληνικός λαός. Δηλαδή, η Ισπανία, που συγκλίνει ομαλά, με 20% ανεργία
θεωρείται πετυχημένο σύστημα;
Ή μήπως στην αγκαλιά της Ευρώπης εκλείπει ο κίνδυνος των Τούρκων;
H Τουρκία δεν είναι αυτή που ρυθμίζει σήμερα τη ροή τουριστικού
συναλλάγματος στη χώρα μας, αυξομειώνοντας τις παραβιάσεις και τους τόνους
της απειλής πολέμου στο Αιγαίο;
Εκτός αν μέσα στο πλαίσιο της Ένωσης αποσπάσει τελικά η κυβέρνηση αμυντική
κάλυψη...
? Την ανάληψη των Ολυμπιακών Αγώνων τη βρίσκεις απολύτως θετική για τη
χώρα; Ή είσαι και εσύ από αυτούς που δηλώνουν ένσταση;
? Ψάχνω κι εγώ να βρω το μίτο της αλήθειας σ? αυτή την υπόθεση. Υπάρχουν
όντως άνθρωποι με αξιόλογα επιχειρήματα εναντίον της ανάθεσης. Το περίεργο
είναι ότι τα επιχειρήματά τους δεν καταρρίπτονται από τους υπέρμαχους της
ανάθεσης. Αυτό και μόνο με κάνει επιφυλακτικό, με φοβίζει... Το θετικό που
βλέπω είναι κυρίως ένα μορατόριουμ, που θα υπάρξει αναγκαστικά στην
ευρύτερη περιοχή, λόγω του παγκόσμιου ενδιαφέροντος για τους Ολυμπιακούς
Αγώνες. Και πάλι όμως κερδισμένη βγαίνει, αν βγαίνει, μόνο η Αθήνα και
μάλιστα ως προς τα μεγάλα έργα που ήδη έχουν δρομολογηθεί. Με την επαρχία
τι θα συμβεί; H Θράκη, για να φέρω το πιο επικίνδυνο παράδειγμα, τι θα
απογίνει; Θα συνεχίσουν οι επιτήδειοι να χτίζουν εκεί εργοστάσια μόνο και
μόνο για την είσπραξη δανείων και επιχορηγήσεων και μετά να τα
εγκαταλείπουν;
Θα συνεχιστεί ο εμπαιγμός των «άλλων» Ελλήνων της περιφέρειας; Πώς θα
θωρακίσει η Ολυμπιάδα το Αιγαίο; Δεν είναι εύκολα ερωτήματα και κανείς δεν
αναλαμβάνει την ευθύνη των δύσκολων απαντήσεων... Από την άλλη, αυτό το
κλίμα διογκώνει ένα από τα βασικά χαρακτηριστικά μας ως Έλληνες, κάτι που
μας χαρακτηρίζει χιλιετίες τώρα, η καχυποψία του ενός προς τον άλλο. Τα
θύματα που γίνονται θύτες για να ξαναγίνουν θύματα. Όλοι οι ήρωές μας
εξοστρακίστηκαν, ήπιαν κώνιο, πήγαν φυλακή. Αλλά συνεχίζουμε να υπάρχουμε.
Τρεις χιλιάδες χρόνια, ίδιοι και απαράλλαχτοι, υπάρχουμε.
Ας μας απαντήσουν εδώ οι ψύχραιμοι ορθολογιστές, εταίροι μας, Βέλγοι θα
υπάρχουν σε τρεις χιλιάδες χρόνια από σήμερα;
Εγώ έχω λόγους να αμφιβάλλω. Βαλκάνια σκέψη, θα πουν. Αλλά αυτή είναι η
ιδιομορφία τού να ζεις ως Έλληνας. Κάνεις και απίθανες σκέψεις...
? H βαλκανική ψυχοσύνθεση ταιριάζει γάντι στο μπάσκετ;
? (γελάει). Σαφέστατα! Ποδόσφαιρο και μπάσκετ είναι δύο τέλεια αθλήματα για
μας. Υπάρχει το πλησίασμα, η πάλη, η κόντρα, το ξύλο, ο αυθορμητισμός. Θα
?λεγα ότι είναι δύο αθλήματα που ταιριάζουν στους κυνηγημένους. Και το
βλέπουμε αυτό στην απήχηση που έχουν στον Τρίτο Κόσμο. Βραζιλία, Αργεντινή,
Αφρική.
Με έμφαση στο ποδόσφαιρο, λόγω και της αργής εξέλιξης... Μέσα στο γήπεδο,
εγώ που είμαι στη ζωή μου σοβαρός άνθρωπος, συγκροτημένος, μπορεί ξαφνικά
να φτάσω και να ξεπεράσω τα όρια του γελοίου. Αυτό είναι μια πολύ δυνατή
αίσθηση αποσυμπίεσης, ελευθερίας...
? Τις τελευταίες δεκαετίες οι κοινωνικές ήττες στην Ελλάδα αντισταθμίζονται
από τις νίκες στον αθλητισμό;
? Αντισταθμίζονται ή κουκουλώνονται; Δεν είμαι σίγουρος αν σε συμβολικό
επίπεδο ο αθλητισμός επιτελεί ένα ωφέλιμο έργο, όπως το θέτεις. Μπορεί ένα
τρόπαιο ή ένα μετάλλιο να ενθουσιάζει, να εμψυχώνει στιγμιαία και να
εκτονώνει τον κόσμο, αλλά με αυτό τον τρόπο να βοηθάει και στον κατευνασμό,
ίσως και στην ύπνωση. Το να εκτονώνεις την ασφυξία σου στο γήπεδο δεν είναι
κάτι που θα έπρεπε να σε κάνει να αισθάνεσαι δυνατός. Αλλού θα έπρεπε να
δείχνεις το δυναμισμό σου. Ένας νέος μπορεί κάλλιστα να κάνει την
επανάστασή του έξω από τη Θύρα 7 ή τη Θύρα 21, αλλά για την επιλογή του και
για τη συμπεριφορά του ο μόνος που δε φταίει είναι ο αθλητισμός. Ίσως δεν
υπάρχουν πια οι άνθρωποι που να μπορούν να εμπνεύσουν οράματα στον κόσμο.
? Χρειάζονται σήμερα;
? Πάντα χρειάζονται. Δεν είναι θέμα βαθμού οργάνωσης και ευρυθμίας μιας
χώρας. H Γαλλία, στις ανεπτυγμένες και σταθερές χώρες δεν ανήκει; Εκεί οι
νέοι γιατί αντιδρούν με οξύ πολιτικό ένστικτο και ξεκάθαρες νέες ιδέες; H
Γαλλία με ανθεκτικό και προηγμένο κρατικό σύστημα, βάζει σε λειτουργία
καινούρια οράματα. Δεν αποπροσανατολίζει. Κάθε λαός αντιδρά διαφορετικά, θα
πει κανείς, αλλά ο χουλιγκανισμός ?αναγκαίος ίσως ως ένα βαθμό? δε δίνει
στην κοινωνία λύση. Δε δίνει και σ? αυτόν που τον πράττει... Το αποτέλεσμα
μετράει.
? Έχεις κάποιο όνειρο που δεν πραγματοποιείς γιατί απλούστατα θες να
παραμένει όνειρο;
? Κάτσε να το σκεφτώ λιγάκι αυτό... Ναι! Υπάρχει μια τέτοια εικόνα, μια
επιθυμία που δεν πρόκειται ποτέ να πραγματοποιηθεί, είναι αδύνατον. Να πάω
στην άγονη γραμμή, σε ένα αγρόκτημα, και να μην ξαναδώ πόλη στα μάτια μου!
«Το μπάσκετ δεν είναι ένα στοίχημα ανάμεσα σε μια μπάλα και μια τρύπα. Ένας
καλός φίλαθλος, για όλα τα αγωνίσματα, πρέπει να έχει περάσει από σορτσάκι
και φανέλα. Να έχει ζυμωθεί στη χαρά και στα στριμώγματα του παιχνιδιού. H
νέα γενιά το έχει κάνει. Χειροκροτεί την προσπάθεια. Και το νικητή».
«Πώς θα θωρακίσει η Ολυμπιάδα το Αιγαίο; H Θράκη τι θα απογίνει; Θα
συνεχίσουν οι επιτήδειοι να χτίζουν εκεί εργοστάσια για την είσπραξη
δανείων και επιχορηγήσεων και μετά να τα εγκαταλείπουν; Θα συνεχιστεί ο
εμπαιγμός των... ?άλλων? Ελλήνων της περιφέρειας; Δεν είναι εύκολα
ερωτήματα και κανείς δεν αναλαμβάνει την ευθύνη των δύσκολων
απαντήσεων...».